De vraag “is het Corona of is het Hooikoorts?” is momenteel misschien iets actueler, maar de sterke associatie tussen paardenbloemen en hooikoortsklachten zorgt blijkbaar toch ook voor veel onduidelijkheid bij hooikoortspatiënten. De kans dat de paardenbloem daadwerkelijk de oorzaak is van de hooikoortsklachten is namelijk nihil. De associatie is wél verklaarbaar, maar de Paardenbloem is niet de oorzaak.
De fris gele Paardenbloem zelf is zo-wie-zo niet geschikt als hooikoorts-indicator omdat de eerste bloeiende paardenbloemen al in januari worden waargenomen en de laatste zo’n beetje in oktober. (https://www.floravannederland.nl/planten/paardenbloem/) . Je kunt dus 10 maanden per jaar wel ergens in Nederland bloeiende paardenbloemen zien.
Er is uiteraard wel een periode in het jaar dat er héél veel Paardenbloemen overal in Nederland tegelijk bloeien, noem het een bloeipiek. Maar óók dit is niet het goede moment op de kalender dat overeenkomt met de bloei van de eerste grassen. Dit is goed nieuws voor de 10% van de mensen die denkt dat de mooie gele bloem zelf voor de klachten zorgt. Het is namelijk niet de bloem, maar de prachtige pluizenbol met zaden aan parapluutjes die volop gelijktijdig verschijnen met het pollen van de eerste grassen. Niks leuker om als kind zo’n pluizenbol helemaal leeg te blazen en de parapluutjes te zien wegzweven in de lucht. Het zou ook zomaar kunnen dat je in de periode daarna een snotneus en tranende ogen krijgt. De koppeling met de paardenbloem is dan snel gelegd en verklaarbaar. Onderaan de parapluutjes hangen echter zaden (en géén pollen!), ze komen ook niet op je oogleden of in je neus op het neusslijmvlies terecht, en zijn dus niet de oorzaak van je klachten. Goed nieuws voor maar liefst 22% van de mensen die denkt dat deze lieflijke pluizenbol de schuld van hun klachten is.
Waar de associatie tussen hooikoorts en de Zonnebloem vandaan komt is een raadsel, qua bloeiperiode is er in ieder geval totaal geen overeenkomt. De Zonnebloem is zo’n beetje de laatste bloem in het jaar die bloeit. Het is waarschijnlijk te verklaren doordat het gewoon een hele mooie bloem is. Dat klopt, hij is prachtig en fotogeniek, maar hij veroorzaakt absoluut géén hooikoortsklachten. Goed nieuws voor de 2% van de mensen die denkt dat dit wel zo is.
Waar komt die associatie tussen de paardenbloem en hooikoorts eigenlijk vandaan? Is er een moment in de geschiedenis aan te wijzen waarop dat deze koppeling begonnen is? De Paardenbloem is in ieder geval niet terug te vinden in oude hooikoorts advertenties van rond 1900. Het lijkt eerder in zwang gekomen na de introductie van de antihistaminica. De eerste antihistaminica werden in de jaren 30 door Ernest Fourneau, Daniel Bovet en Anne-Marie Staub van het Louis Pasteur Instituut ontwikkeld (wiki). Antihistaminica zijn middelen die de allergische reactie onderdrukken.
Rol van foto-stockbureaus
Veel redacties van websites, magazines en ook marketeers maken gebruik van foto-stockbureaus als ze een illustratie zoeken bij een artikel. Op deze websites kun je dan afbeeldingen selecteren rondom een bepaald onderwerp, superhandig. Wat krijg je te zien? Zoek je bijvoorbeeld op “eczeem” dan is zo’n beetje 100% van de resultaten een afbeelding van de symptomen zelf op de huid, geen prettig gezicht. Bij “astma” overheersen vooral de puffers en infographics van een dwarsdoorsnede van de long met ontstoken longblaasjes. Bij “hooikoorts” zijn het vooral veel mensen die niezen in een zakdoek en ……..pluisbollen van paardenbloemen. Het eerder bij de zonnebloem genoemde "esthetische aspect" (...het is gewoon een hele mooie bloem..) speelt waarschijnlijk ook een grote rol bij de keuze van de prachtige pluisbol ter illustratie van hooikoortsinformatie. Hij is inderdaad zeer fotogeniek, ......maar niet allergeen.
Afbeelding: type foto's dat veel wordt gebruikt in relatie met hooikoorts
Maak je het wat ingewikkelder en zoek je op de latijnse naam “Allergic Rhinitis”, dan lijkt het resultaat over het algemeen meer op dat van astma, meer infographics en minder paardenbloemen. Het resultaat wisselt per website, het kan ook zomaar zijn dat je alleen pluizen met populierzaad aantreft. Dit is, net als de paardenbloempluizen, een opvallende verschijning, fotogeniek, géén pollen maar zaad. Een verklaring is te vinden bij de trefwoorden die gekozen worden bij de afbeeldingen als ze toegevoegd worden aan de database van het fotostockbureau. Wordt alleen de trefwoordkeuze van de fotograaf gebruikt of controleren de stockbureaus dat ook? Het lijkt de laatste 5-10 jaar wel wat te verbeteren, maar de (niet allergene) Paardenbloem wordt nog steeds veel gebruikt ter illustratie van artikels en informatie op websites.
Afbeelding: niet allergeen populierenzaad.
de Vossenstaart
De Vossenstaart is één van de eerste grassen die in bloei staat. Deze Vossenstaart is ook best goed herkenbaar met zijn flinke pluim. De Vossenstaart is misschien wat minder mooi en opvallend dan de Paardenbloem, maar dat zijn de meeste windbestuivers. Die hoeven namelijk geen insecten te lokken voor de bestuiving. Voor de wind maakt het ook niet uit hoe je eruit ziet. Het pollen van de Vossenstaart, is net als dat van vele andere grassoorten, wél sterk allergeen. Het kan, als de concentratie in de lucht voldoende hoog is, wel degelijk hooikoortsklachten veroorzaken. Zo’n 65% van de mensen legt die koppeling inderdaad correct.
Is de Paardenbloem valselijk beschuldigen van je snotneus, koppijn, geïrriteerde ogen en slechte humeur nu echt zo erg? Het onder controle krijgen van je hooikoortsklachten begint met een juiste diagnose van de oorzaak van de klachten. Uit de enquête blijkt dat een substantieel deel van de hooikoortspatiënten ook daadwerkelijk denkt dat de klachten door paardenbloempluis veroorzaakt kunnen worden. Hooikoorts, allergische rinitis, is een allergische reactie op het pollen van een specifieke groep bomen, grassen of kruiden (www.thuisarts.nl). Is het überhaupt pollen dat de klachten veroorzaakt, of heb je misschien toch meer last van huisstofmijt? De kans dat het door paardenbloemen komt is echt nihil. Dat slechte imago heeft deze prachtige composiet niet verdiend.
afbeelding: Het pollen van de Paardenbloem wordt vooral door insecten verspreidt. Het zaad aan het parapluutje wordt wel door de wind verspreidt, maar veroorzaakt geen klachten.